Prof. dr nauk med. Valeria Sedlak-Vadoc Przewodnicząca Zespołu Doradców Medycznych CaliVita® International Specjalista biochemii klinicznej, medycyny nuklearnej i patofizjologii klinicznej
RHODIOLA ROSEA – RÓŻENIEC GÓRSKI
Rhodiola rosea to unikalna roślina, usprawniająca procesy adaptacyjne organizmu. Pomaga sprostać wymaganiom stawianym przez codzienne życie, zwiększa zasób sił witalnych i zdolność organizmu do radzenia sobie ze stresem.
Adaptogeny w walce ze stresem
W przeciwieństwie do praczłowieka, który tylko okresowo był poddawany stresom, a swoje przetrwanie zawdzięczał reakcjom typu„walcz lub uciekaj”, przeżycia współczesnego człowieka są bardziej przewlekłe w naturze, daleko bardziej podstępne i siejące spustoszenie w jego organizmie. Gwałtowny postęp technologii i cywilizacji sprawił, że obecnie człowiek nie potrafi dostosować się do zmian wywołanych nowymi wyzwaniami. Ewolucyjna adaptacja nie przygotowała go do nowego typu stresów (np. zanieczyszczenie środowiska, toksyny w powietrzu, wodzie i pożywieniu, stres emocjonalny, oczekiwania ekonomiczne, rodzinne i społeczne, nadmiar obowiązków, itd.).
Jednak stres nie jest pojęciem nowym. Przeciwnie, to proces starszy niż gatunek ludzki i odegrał on integralną część w jego rozwoju. Pod tym pojęciem kryje się każdy narzucony organizmowi czynnik, który zaburza jego biochemiczną i fizjologiczną równowagę oraz uruchamia reakcję, która obejmuje cały organizm.
Dr Hans Selye, znany endokrynolog kanadyjski pochodzenia węgierskiego, jest uważany za twórcę fizjologicznej koncepcji stresu. Opisał on trzy strukturalne zmiany powstające u szczurów, wielokrotnie poddanych szkodliwym bodźcom (stresorom): powiększenie kory nadnerczy, zanik grasicy i innych tkanek limfatycznych oraz owrzodzenie żołądkowo-jelitowe. Określił również trzy składniki fizjologicznego stresu: stresor, fizjologiczne lub biochemiczne zaburzenia wywołane przez stresor oraz adaptacja – reakcja organizmu na stresor. Niespecyficzną odpowiedź organizmu na jakikolwiek długo trwający bodziec nazwał zespołem ogólnej adaptacji (GAS), który podzielił na trzy fazy:
„Alarm” - pierwsza odpowiedź na działanie stresora. Organizm znajduje się pod wpływem podwyższonej aktywności sympatycznego układu nerwowego (SNS) i uwolnionych, zwiększonych ilości katecholamin oraz kortykosteroidów. Masa grasicy, śledziony, narządów limfatycznych i wątroby zmniejsza się, podczas gdy masa nadnerczy ulega zwiększeniu. Faza alarmowa charakteryzuje się przewagą procesów katabolicznych w organizmie.
„Opór” lub „adaptacja” - jeśli kontakt ze stresorem przedłuża się, organizm reaguje na to wzmożonym oporem. Procesy anaboliczne przeważają nad katabo- lizmem i organizm staje się coraz bardziej odporny na stresor. Jeśli w tym stadium nie zostanie przywrócona homeostaza, rozwijają się tzw. choroby adaptacyjne. Homeostaza oznacza sumę procesów, dzięki którym organizm utrzymuje się w stanie dynamicznej równowagi.
„Wyczerpanie” - przedłużający się atak stresora sprawia, że opór powstający podczas drugiej fazy słabnie. Organizm nie jest już w stanie dłużej opierać się stre- sorowi i zaczyna chorować.
Biorąc pod uwagę, że około 80% lub więcej wszystkich chorób ma swoje korzenie w stresie, wydaje się, że większość z nas żyje obecnie w„fazie wyczerpania”. Niestety, nasza dieta, pełna żywności przetworzonej i oczyszczonej (prawie, że„anty-żywności”), pozbawiona niezbędnych, ważnych składników odżywczych, nie jest w stanie ochronić nas przed długotrwałym stresem. W efekcie pojawiają się główne problemy społeczno-medyczne naszych czasów, czyli choroby cywilizacyjne: nowotwory, choroby układu krążenia, udar mózgu i cukrzyca.
Jednak ludzie nigdy nie dają za wygraną! Nieustannie poszukują nowych możliwości, by walczyć ze stresem i zachować zdrowie. Nauka o żywieniu ma krótką historię. Zainteresowanie różnymi składnikami żywności i rolą, jaką odgrywają w organizmie, to okres ostatnich kilku dziesięcioleci. Badacze, podczas swoich testów i doświadczeń, odkryli wiele witamin i składników mineralnych, które dzisiaj są nam dobrze znane. W istocie, w wyniku rozwoju chemii odkryto, że witaminy i składniki mineralne odgrywają wyjątkowo ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu. Ostatnio wzrasta także powszechna świadomość o istotnym znaczeniu składników odżywczych w osiągnięciu optymalnego stanu zdrowia.
Chociaż witaminy i składniki mineralne - ważne substancje podtrzymujące zdrowie - skupiły na sobie całkowitą uwagę żywieniowców, obecnie nowa kategoria substancji odżywczych okazuje się równie skuteczna. Są to ”fitozwiązki”- bardzo potężne składniki obecne w roślinach, wywierające korzystny, wielokierunkowy wpływ na organizm. W królestwie roślin na szczególną uwagę zasługują adaptogeny, znane od tysiącleci praktykom medycyny tradycyjnej, a obecnie na nowo „odkrywane.” Niezwykle ważne jest zrozumienie, które rośliny są prawdziwymi adaptogenami.
Roślina, będąca adaptogenem, musi spełniać następujące kryteria:
- musi być nietoksyczna i całkowicie nieszkodliwa dla organizmu; nie może zakłócać jego prawidłowego, fizjologicznego funkcjonowania;
- działanie, jakie wywiera, powinno być niespecyficzne i utrzymywać prawidłowe funkcje organizmu, niezależnie od szerokiego zakresu ataków na organizm (np. stres);
- powinna normalizować funkcje organizmu bez względu na istniejący stan patologiczny.
Oczekiwania, związane z tą grupą roślin, są bardzo wygórowane. W przeciwieństwie do lekarstw, które niosą możliwość wystąpienia działań niepożądanych, adaptogeny muszą przynosić korzyść organizmowi, nie zaburzając jego funkcji. Niewiele roślin posiada właściwości adaptogenne, i gdyby nie rosyjscy naukowcy, być może nigdy nie odkryto by adaptogennych zalet Różeńca górskiego i wielu innych roślin.
Poniżej spis niektórych roślin leczniczych, uważanych za adaptogeny.
Andrographis paniculata (Acanthaceae)
Arogyappcha (Trichopus zeylanicus)
Ashwaganda (Withania somnifera)
Chickpea (Cicer arietinum)
Chinese magnolia (Schizandra chinensis)
Dangshen (Codonopsis pilosula)
Ginseng (Panax ginseng)
Golden root (Rhodiola rosea)
Hoppea dichotoma (Gentianaceae)
Leuzea carthamoides Maral root (Rhaponticum carthamoides)
Reishi (Ganoderma licidum)
Siberian ginseng (Eleutherococcus senticosus)
Tulsi (Ocimum sanctum)
Adaptogeny w walce ze stresem
Rhodiola rosea (Różeniec górski), zwana jest również jako „korzeń arktyczny”czy„złoty korzeń”. RóżeniecgórskijestczłonkiemrodzinyCrassulaceae i rośnie na górzystych terenach Syberii, na wysokości od 3 000 do 6 000 m.n.p.m. Jego żółte kwiaty pachną podobnie jak olejek różany, stąd nazwa „róża”. Wśród mieszkańców Syberii krąży powszechna opinia, że „kto pije herbatę z różeńca, będzie żył ponad sto lat.” Jest to roślina lecznicza wykorzystywana od wielu wieków nie tylko w Rosji, lecz również w Chinach i Środkowej Azji. Lekarze mongolscy używali jej podczas leczenia gruźlicy i nowotworów. Rosyjscy naukowcy z uniwersytetu w Tomsku potwierdzili legendarne właściwości Różeńca górskiego. Liczne badania z podwójnie ślepą próbą wykazały, że roślina ta posiada niezwykle wysoką aktywność biologiczną, z niezauważalnym poziomem toksyczności. Zaliczono go do ścisłej czołówki adaptogenów, podobnie jak znany żeń-szeń syberyjski.
Inne gatunki Rhodiola można spotkać nie tylko na terenie byłego Związku Radzieckiego, lecz również w Europie, Himalajach i Górach Kaukazu. Rosyjscy naukowcy zidentyfikowali blisko 200 gatunków, z których 14 poddano intensywnym badaniom. Skład chemiczny i farmakologiczne działania Różeńca jest fenomenem silnie zależnym od gatunku i miejsca występowania. Roślina zawiera liczne fitozwiązki, m.in. fenylopropanoidy, procyjanidyny i flawonoidy.
Co wyróżnia Różeniec górski z innych gatunków tej rodziny?
Wyniki badań naukowych i klinicznych wykazały, że najważniejszymi chemicznymi substancjami, odpowiedzialnymi za korzystne właściwości Rhodiola rosea, są polifenole rozawina, rozyna, rozaryna, rhodiolina, sylidrozyd i jego aglikan p-tyrozyl. Wiele roślin z gatunku Rhodiola oraz inne rośliny lecznicze [włączając białą wierzbę (łac. Salix alba) czy wiecznie zielony Rhododendron] również zawierają salidrozyd, lecz nie zawierają rozawiny.
Według badaczy, z blisko 200 poznanych różnych gatunków, tylko Różeniec górski razem z salidrozydem zawiera rozawinę i jego pochodne fitozwiązki – rozynę i rozarynę. Tak więc, z wszystkich różnych gatunków, Różeniec górski jest najbardziej aktywny biologicznie.
Co czyni Różeniec górski tak sławną rośliną leczniczą?
Znane są następujące, naukowo udokumentowane, korzyści lecznicze Rhodiola rosea:
-przeciwstresowe i przeciwdepresyjne;
-wzmacniające pracę mięśnia sercowego; antyarytmiczne;
-kardioprotekcyjne zapobiegające uszkodzeniom spowodowanym niedokrwieniem;
-adaptogenne i immunostymulacyjne;
-wzmacniające nadzór immunologiczny (właściwości przeciwnowotworowe);
-ochraniające wątrobę przed szkodliwym wpływem toksyn; zmniejszające skutki uboczne chemioterapii;
-poprawiające funkcje intelektualne;
-zwiększające witalność seksualną obu płci;
-regulujące metabolizm glukozy;
-o silnym działaniu antyoksydacyjnym na poziomie komórkowym;
-ochraniające przed zaburzeniami i chorobami związanymi z wiekiem;
-poprawiające wydolność sportowców.
Rhodiola Rosea a profilaktyka wybranych chorób Przeciwstresowe właściwości Rhodiola Rosea
Prawdopodobnie większość chorób (w przybliżeniu 80% lub więcej!) ma swoje korzenie w stresie. Jeśli moglibyśmy zmniejszyć, czy chociażby naprawić konsekwencje działania stresu, moglibyśmy również, przynajmniej teoretycznie, zapobiegać chorobie.
Stres jest systemem współzależnych procesów, które regulowane są przez rodzaj, intensywność i czas trwania stresora oraz postrzeganie, ocenę i odporność danej osoby, która z kolei, pośredniczy w psychologicznej i fizjologicznej reakcji na stres. Sposób radzenia sobie ze stresem (coping) to proces zarządzający stresującymi wyzwaniami, które są oceniane jako wyczerpujące lub przekraczające zasoby danej osoby. Obszar, w którym osobnik odpowiada na stres, używając skutecznej i pozytywnej strategii, określa stopień pomyślnego łagodzenia stresowych wyzwań. Przeciwnie, nieskuteczne, negatywne próby zwalczania mogą zaostrzyć efekty distresu na zdrowie, zwiększając tym samym ryzyko chorób. Pośrednie czynniki, które mogą wpływać na podatność lub odporność na stres to: wiek, status socjalno-ekonomiczny, płeć, pozycja społeczna, osobowość, poczucie własnej wartości, czynniki genetyczne, wydarzenia życiowe, doświadczenia, aktualny stan zdrowia i zażywanie roślin adaptogennych.
Reakcja na stres rozpoczyna się w chwili, kiedy stresor jest obecny w organizmie lub zostanie oceniony przez umysł jako zagrożenie. W efekcie zostają uruchomione mechanizmy adaptacyjne, mobilizujące układ nerwowy (gałąź sympatyczną auto-nomicznego układu nerwowego), endokrynny (przysadka i nadnercze) i immunologiczny. Nadnercza, parzyste gruczoły wydzielania wewnętrznego, zbudowane są z części korowej i rdzenia. Neuroendokrynna odpowiedź na stres polega na stymulacji drogą nerwową rdzenia nadnerczy do wydzielania hormonów, wspólnie nazywanych katecholaminami. Te pochodne aminokwasu tyrozyny, głównie norepinefryny (NE) i epinefryny (E) wykazują właściwości kataboliczne, mobilizując zmagazynowaną w wątrobie i mięśniach szkieletowych glukozę oraz kwasy tłuszczowe z tkanki tłuszczowej. Wspólnie, katecholaminy i gałąź sympatyczna autonomicznego układu nerwowego stanowią silny, synergistyczny układ, wzmacniający reakcję na stres.
Pobudzenie indukowane stresem prowadzi do wydzielania z przysadki hormonu adrenokortykotropowego ACTCH, który z kolei stymuluje korę nadnerczy do wydzielania hormonów steroidowych, zwłaszcza kortyzolu. Kortykosteroidy dzielą się na dwie ogólne kategorie: glikokortykosteroidy (hormony „cukru”) oraz mineralokortykosteroidy. Kortyzon, kortyzol (hydrokortyzon) i kortykosteron są zaliczane do glikokortykosteroidów. Nazwa ta odzwierciedla ich podstawowe działanie – udział w metabolizmie węglowodanów (zwłaszcza glukozy) i białek.
Kortyzol jest najbardziej aktywnym ze wszystkich glikokortykosteroidów i podczas stresu odgrywa decydującą rolę w regulowaniu procesów metabolicznych. Uwalnianie kortyzolu do krążenia gwarantuje utrzymanie odpowiedniego poziomu adenozy-notrifosforanu (ATP -„energetyczna cząsteczka”komórek) w organizmie. W wyniku zwiększonego metabolizmu glukozy, kwasów tłuszczowych i aminokwasów, kortyzol może dostosować produkcję ATP do potrzeb organizmu. Mineralokortykosteroidy zawdzięczają swoją nazwę zdolnościom do oddziaływania na gospodarkę mineralną, zwłaszcza sodu i potasu. Aldosteron, najważniejszy i biologicznie aktywny z mineralokortykosteroidów, zwiększa reabsorpcję sodu z kanalików nerkowych, jednocześnie nasilając wydzielanie potasu (i jonu wodorowego, jeśli jest potrzeba). Połączony efekt utraty potasu i retencji sodu powoduje zwiększoną objętość płynów i podwyższenie ciśnienia tętniczego krwi. Mobilizacja mineralokortykosteroidów podczas reakcji na stres pozwala utrzymać taką objętość płynu, która zapobiega odwodnieniu i niskiemu ciśnieniu krwi. Przedłużający się atak stresu prowadzi jednak do takich zmian w organizmie, które w ostatecznym rozrachunku powodują pojawienie się choroby.
Ogólnie, katecholaminy z rdzenia nadnerczy przygotowują organizm do działania, natomiast kortyzol odpowiada za mobilizację energii (glukozy) i innych substancji niezbędnych, żeby to działanie podsycać. Epinefryna wywiera głównie wpływ na układ sercowo-naczyniowy. Zwiększa pojemność wyrzutową serca oraz przepływ krwi do mózgu, serca i mięśni szkieletowych, rozszerzając naczynia, które zaopatrują te narządy. Rozszerza również drogi oddechowe, tym samym zwiększając dostawę tlenu do strumienia krwi. Główne efekty działania norepinefryny są komplementarne do działań epinefryny, tzn. zwęża naczynia krwionośne trzewi i skóry; w efekcie krew przepływa w kierunku naczyń przygotowanych (rozszerzonych) przez epinefrynę. Norepinefryna zwiększa również czujność umysłową. Główne efekty kortyzolu obejmują procesy metaboliczne. Hamując użycie substancji metabolicznych i jednocześnie promując ich tworzenie, kortyzol dostarcza glukozę, aminokwasy i kwasy tłuszczowe do strumienia krwi. Tłumi również funkcje immunologiczne i zapalne.
System nerwowy, endokrynny i immunologiczny komunikują się ze sobą, używając substancji sygnałowych i ich receptorów, które z kolei podczas stresu regulują zachowanie się komórek w każdym układzie.
Układ nerwowy, endokrynny i immunologiczny oddziałują na siebie poprzez bezpośrednie i pośrednie mechanizmy. Neuropeptydy wpływają na komórki immunologiczne w sposób bezpośredni, jak również pośrednio w wyniku endokrynnej modulacji funkcji immunologicznej. Produkty endokrynne (kortyzol) również wpływają na zachowanie komórki nerwowej. Substancje wydzielane przez komórki immunologiczne oddziałują zarówno na funkcje komórki nerwowej, jak i endokrynnej, odzwierciedlając adaptacyjną rolę systemu immunologicznego jako narządu ostrzegającego inne układy o obecności groźnych bodźców. Inne hormony również są zaangażowane w odpowiedź na stres. W ekstremalnym stresie dochodzi do zwiększenia ilości krążących β-endorfin, hormonu wzrostu (GH), prolaktyny oraz zmniejszenia poziomu hormonu antydiuretycznego. Podczas reakcji na stres znacząco zmniejsza się ilość testosteronu (ten fakt jest wyjątkowo ważny, jeśli chodzi o sportowców).
Chociaż dana osoba może nie być w stanie uniknąć kontaktu ze stresorem, istnieją dowody, potwierdzające możliwość skutecznej interwencji, a w efekcie większej odporności na stres. Jedną z najważniejszych ról Rhodiola Rosea jest modulacja stresu poprzez wywołanie homeostazy w organizmie. Wraz z przywróconą homeostazą, układ immunologiczny i poziomy hormonów zostają wprowadzone w stan równowagi, a potencjalnie szkodliwe składniki takie, jak glukokortykoidy (głównie kortyzol z kory nadnerczy), pozostają na poziomach fizjologicznych. Rhodiola rosea może być postrzegana jako jedyna w swoim rodzaju, przeciwstresowa i immuno-protekcyjna roślina lecznicza, która poprawia lub przywraca odporność na choroby, tolerancję immunologiczną i nadzór immunologiczny.
Przeciwdepresyjne właściwości Rhodiola rosea
Depresja jest złożonym zaburzeniem, który manifestuje się odczuwaniem smutku, obojętności lub rozdrażnienia, zaburzeniami modelu snu, problemami z kontrolowaniem apetytu i masy ciała (od anoreksji i utraty masy ciała do natrętnego jedzenia i nadwagi), kłopotami z funkcjami intelektualnymi, nawet z chorobliwą myślą o śmierci i umieraniu. Blisko 15% ogólnej populacji na całym świecie cierpi z powodu epizodów depresji, z incydentami zwiększającymi się wraz z wiekiem. Depresja dwukrotnie częściej dotyczy kobiet niż mężczyzn, bez względu na wiek.
Depresja jest konsekwencją niedostatecznych ilości serotoniny w mózgu.
Serotonina (5-hydroksytryptamina) jest neurotransmiterem, który przenosi sygnały generowane w końcowym aksonie komórki nerwowej do błony postsy- naptycznej jego biorcy. Ten wszechobecny składnik chemiczny współuczestniczy w wielu procesach, m.in. w skurczu mięśni gładkich, regulacji temperatury, kontroli apetytu, percepcji bólu, kontroli zachowania, ciśnienia krwi i oddychania. Sugeruje się, że serotonina, dzięki właściwościom kontrolującym naczynia krwionośne, może być skuteczna w leczeniu migrenowych bólów głowy. Największa pula serotoniny znajduje się w przewodzie pokarmowym, gdzie może ona regulować czynność motoryczną żołądka.
Neurony produkujące serotoninę znajdują się w grupach komórek wewnątrz jąder szwu, na pograniczu rdzenia przedłużonego i mostu, skąd wysuwają się do przodomózgowia i jąder międzymózgowia, zwłaszcza do zwojów podstawnych i podwzgórza. Przewaga układów serotonergicznych jest odpowiedzialna za zaburzenie regulacji cyklu sen-czuwanie, stałej temperatury ciała i fizjologię agresji, natomiast zmniejszenie patomechanizmów serotonergicznych modeluje percepcję bólu. Obniżony obrót metaboliczny serotoniny w przodomózgowiu był ważnym odkryciem u pacjentów cierpiących z powodu endogennych chorób depresyjnych, lecz nie wiadomo czy ta zmiana odzwierciedla przyczynę czy skutek. Utratę serotoniny z pnia mózgu obserwuje się w przypadkach niedoboru tiaminy (witaminy B1), więc sądzono, że może to być przyczyną defektów w pracy umysłowej, percepcji bólu i innych nieprawidłowości, które określają ten stan.
Jak wcześniej wspomniano, wewnątrz mózgu leżą rozległe zbiory neuronów zawierających serotoninę, w polu zwanym jądra szwu. Niestety, serotonina nie jest w stanie przechodzić przez barierę krew – mózg, wysoce półprzepuszczalną błonę, która reguluje pasaż pewnych, niezbędnych substancji do mózgu – stąd jej biosynteza musi rozpoczynać się w mózgu. Substancją wyjściową dla serotoniny jest aminokwas tryptofan, który może przechodzić przez barierę krew-mózg. Wewnątrz mózgu jest on przekształcany przez enzym hydrolazę tryptofanu do 5-hydroksytryptofanu (5-HTP). Ostateczny krok to konwersja 5-HTP do 5-hydro- sytryptaminy (5-HT), znanej bardziej jako serotonina. Zadaniem dwóch silnych enzymów, głównie monoaminooksydazy (MAO) i dehydrogenazy aldehydowej, jest ograniczenie produkcji serotoniny. Praca mózgu zależy więc od utrzymania właściwej równowagi pomiędzy poziomami serotoniny i enzymami, które ją inaktywują.
Drobne zaburzenia równowagi serotoniny w mózgu prowadzą do istotnych odchyleń w osobowości. Obok depresji, z obniżonym poziomem serotoniny, po- wiązane są: niepokój, natręctwa myślowe i czynności przymusowe oraz schizofrenia. Z jednej strony, serotonina jest w stanie pomóc organizmowi przystosować się do stresu, z drugiej jednak, obniżone poziomy serotoniny są wynikiem różnych przedłużających się stresów.
Wyniki badań naukowych sugerują, że rozawina razem z salidrozydem, aktywne składniki Rhodiola rosea, poprzez zwiększenie poziomu serotoniny w mózgu, są w stanie zapobiegać czy nawet eliminować objawy depresji. Rhodiola rosea nasila transport prekursorów serotoniny, tryptofanu i 5-hydroksytryptofanu, do mózgu. Tak więc właściwości adaptogenne Rhodiola rosea mogą zależeć od jego zdolności do podwyższania poziomów serotoniny wewnątrz mózgu.
Silne przeciwdepresyjne efekty różeńca górskiego są dowodem na jego silne adaptogenne właściwości.
Wpływ Rhodiola rosea na serce
Reakcja na stres – w której bierze udział sympatyczny układ nerwowy i nadnercza – jest ściśle powiązana z pracą układu krążenia. Niestety, we współczesnym społeczeństwie, z powodu przewlekłej ekspozycji na stres, mechanizmy regulujące procesy adaptacyjne są„nadmiernie używane”, co niekorzystnie wpływa na serce i jego funkcje.
Naukowcy wykazali, że u zwierząt, którym podawano katecholaminy, zawsze natychmiast pojawiał się nadmierny skurcz włókien mięśnia sercowe- go, który doprowadzał do ich uszkodzeń (contraction band laesions). Efektem tych zmian są nie tylko zaburzenia funkcji serca, ale również zwiększone ryzyko arytmii (zakłócenie skoordynowanego przewodzenia impulsów). Ponadto, uwalniane podczas reakcji na stres kortykosteroidy, dzięki właściwościom zwiększającym wydalanie potasu z organizmu, mogą dodatkowo nasilać skłonność do arytmii. Wyższy poziom hormonów stresu, zwiększa ilość ilość uszkodzeń mięśnia sercowego i z tego powodu jest większe prawdopodobieństwo nagłego zgonu sercowego.
Różeniec górski wywiera ochronne działanie na serce. Profilaktyka uszkodzenia sercowego jest związana ze zmniejszoną ilością katecholamin i korykosteroidów, uwalnianych podczas reakcji na stres. „Arktyczny korzeń”, normalizując działanie nadnerczy, może również przywrócić prawidłowe poziomy cholesterolu, glukozy i potasu we krwi, jak również ciśnienie tętnicze krwi, tym samym zmniejszając czynniki ryzyka chorób serca. Jednym z najbardziej interesujących odkryć jest to, że właściwości antyarytmiczne Różeńca górskiego są związane z endogennymi opioidami. Składniki te, podobne w strukturze i funkcjach do opiatów, są produkowane przez nasz organizm w celu zmniejszenia uczucia bólu. Tak więc, opioidy - endorfiny, enkefaliny i dynorfiny - działają jak fizjologiczne analgetyki. Poprzez działanie endogen- nych opioidów („zabójca bólu/pomocnik serca”), Rhodiola rosea chroni ser- ce przed arytmią, a nawet atakiem niedokrwiennym. Powiązania pomiędzy Różeńcem górskim, endogennymi opioidami i receptorami opioidów nie są jeszcze w pełni wyjaśnione. Istnieje implikacja, że opioidy mogą być wciągnięte w zjawisko„hartowania serca”niedokrwieniem (ischemic preconditioning). Jest to proces, w wyniku którego mięsień sercowy staje się coraz bardziej odporny na uszkodzenie spowodowane niską zawartością tlenu we krwi wieńcowej.
Rhodiola rosea a system immunologiczny
Jak podkreślano wcześniej, stres znacznie tłumi odporność i niszczy naszą zdolność obrony przed różnymi formami ataku. Kluczem do odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób stres był zdolny do zdobycia takiej pozycji w nowoczesnym społeczeń- stwie, może być zmniejszenie odporności immunologicznej (przeciw potencjalnym najeźdźcom), tolerancji immunologicznej (przeciw własnym antygenom) i nadzoru immunologicznego (odporności przeciwnowotworowej). Osłabienie tych immunologicznych mechanizmów pozwoliło oportunistycznym, degeneracyjnym, autoimmunologicznym i złośliwym chorobom dobrze się rozwijać i zbierać swoje żniwo.
Różeniec górski, jako szczególny adaptogen, jest doskonałym antidotum na choroby społeczne, powstające w wyniku narastającego stresu i zmniejszonej odporności. Jednym z głównych zadań w modulacji stresu jest przywrócenie homeostazy w organizmie, ponieważ komórki immunologiczne funkcjonują właściwie tylko wtedy, kiedy substancje regulujące, takie jak glukokortykoidy i INF-4, pozostają na odpowiednich poziomach. Krótko mówiąc, Różeniec górski to unikalna, przeciwstresowa, immunoprotekcyjna roślina adaptacyjna, odpowiednia, by stać się częścią każdego nowoczesnego, ziołowego preparatu.
Rhodiola rosea a nowotwory
Zrozumienie biologii komórki jest coraz częściej niezbędne do zrozumienia mechanizmów patogenetycznych chorób. Niezliczona ilość dostępnych informacji wykazuje, że komórki naszego organizmu zachowują się tak, jak wielokomórkowy „społeczny” organizm. U podstawy tego zjawiska leży łączność komórkowa, potocznie nazywana „komórkowym porozumieniem,” oznacza to sposób, w jaki komórki wytwarzają, przesyłają, otrzymują i interpretują pomiędzy sobą bardzo dużą liczbę liczbę sygnałów i informacji. Komunikacja pomiędzy komórkami pozwala każdej komórce przydzielić jej pozycję oraz określić jej szczególną rolę i funkcję jako członka drużyny. Wszystkie te procesy są niezwykle istotne, ponieważ komórki, by zachować integralność całego organizmu, muszą ze sobą ściśle współpracować. Brak porozumienia sprawia, że komórki albo adoptują się do nowej sytuacji (czasami za cenę zmienionej funkcji), albo stają się podatne na izolację, zaburzenie, uszkodzenie czy nawet destrukcję. Każdego dnia tracimy około biliona komórek, które powinny zostać odbudowane podczas bardzo szczególnego procesu podziału komórki zwanego mitozą. Charakterystyczną cechą mitozy jest podzielenie jednej „rodzicielskiej” komórki na dwie, dokładnie identyczne komórki („córki”). W tym procesie najważniejsza jest replikacja bardzo dużej i złożonej cząsteczki, jaką jest kwas deoksyrybonukleinowy (DNA) DNA to nasze dziedzictwo, powstałe w wyniku ewolucji gatunku ludzkiego, zwinięte i skompresowane do podwójnej helisy. Oryginalny, absolutnie indywidualny skład materiału genetycznego każdego żyjącego osobnika to wynik innego szczególnego typu podziału komórki zwanego mejozą. Jest to proces, podczas którego DNA rodziców, mieszając się razem i rekombinując („crossing-over”) w niemalże nieskończonej liczbie możliwości, umożliwia tworzenie absolutnie niepowtarzalnej, unikalnej jednostki. Mitoza jest przewidywalnym i ściśle kontrolowanym procesem, regulowanym przez środowiskowe sygnały wyżej wymienionej komórkowej konwersacji. Z każdej strony komórka dotyka swojego sąsiada, w tak zwanym polu „hamowania kontaktowego”. Co ważniejsze, istnieją geny, które stymulują podział komórki, pracując w zgodzie z genami, które supresują replikację, czyli tzw. geny supresorowe nowotworów. Geny te pracują albo poprzez zatrzymanie procesu replikacji, albo poprzez inicjację samobójstwa komórki, w procesie zwanym apoptozą, albo zaprogramowaną śmiercią komórki. Zwykle dzieje się to, kiedy DNA jest uszkodzony w sposób przekraczający możliwości naprawcze organizmu. Gen P53, znany również jako gen supresor czy jako„strażnik genomu”, to gen hamujący podział komórki. Istnieje cały arsenał enzymów komórkowych zwanych niespecyficznymi endonukleazami, które stale naprawiają uszkodzony DNA. Różeniec górski, dzięki silnym właściwościom antyoksydacyjnym, wykazuje działanie przeciwnowotworowe. Jego substancje biologicznie czynne mogą aktywnie uczestniczyć nie tylko w profilaktyce uszkodzeń wywołanych przez wolne rodniki i czynniki mutagenne, lecz również w naprawianiu już dokonanych zmian w DNA. Wykazano, że Różeniec górski w 80 - 90% całkowicie hamował aktywność słabych mutagenów oraz osłabiał aktywność średnich mutagenów.
Różeniec górski, w połączeniu z konwencjonalnym leczeniem, może zapewnić znacznie większy sukces terapeutyczny, osłabiając m.in. działania niepożądane chemioterapii. Różeniec górski używany w połączeniu z adriamycyną świetnie zapobiegał przerzutom.
Różeniec górski a sprawność psychofizyczna
Na podstawie danych, uzyskanych z obserwacji sportowców w kategoriach sportów siłowych (kulturystów, zapaśników), stwierdzono, że ekstrakt z Różeńca górskiego znacznie podnosił efektywność treningów, zmniejszał zmęczenie oraz poprawiał ogólny stan umysłowy i fizyczny badanych osób. Podobne efekty uzyskiwano również w wielu innych kategoriach sportu. Wiele badanych osób osiągnęło zwiększenie masy ciała w wyniku anabolicznych właściwości Rhodiola rosea. Wykazano, że Różeniec górski zwiększa w mięśniach poziom białek, ATP i fosfokreatyny. Różeniec górski poprawia osiągnięcia i wytrzymałość sportowców, umożliwia bardziej skuteczne użycie rezerw metabolicznych, poprawia ogólne samopoczu- cie i sprawność umysłową.
Inne korzyści zdrowotne Różeńca górskiego
Rożeniec górski zapobiega zaburzeniom seksualnym u obu płci. Naukowcy, na podstawie przeprowadzonych badań na zwierzętach, wykazali, że Różeniec górski posiada właściwości hipoglikemiczne, zarówno dzięki zwiększeniu poziomów insuliny we krwi, jak również zmniejszając poziom glukagonu. Rożeniec górski przeciwdziała procesom starzenia. W oparciu o naukowe rozważania, można stwierdzić, że Różeniec górski (bezpośrednio jego aktywne składniki) posiada nadzwyczajne medyczne właściwości. Biorąc pod uwagę wyniki badań naukowych, stwierdzono, że Różeniec górski jest wyjątkowym adaptogenem z licznymi unikalnymi właściwościami, które stawiają tę roślinę leczniczą wysoko ponad inne adaptogeny. Podsumowanie. Różeniec górski może pomóc nam zachować dobrą kondycję fizyczną i psychiczną, dodając sił witalnych do sędziwych lat.
Tłumaczenie: lek. med. Małgorzata Miktus
Powyższe informacje mają jedynie charakter informacyjny i zostały opracowane na podstawie dostępnych publikacji naukowych.W przypadku problemów zdrowotnych należy skonsultować się z lekarzem.
Piśmiennictwo
1. Chrousos GP, Gold PS. The concepts of stress and stress system disorders: overview of physical and behavioral homeostasis. JAMA 1992; 267(9): 1244.
2. Calogero A et al. Multiple regulatory feedback loops in hypo-thalamic hypothalamic releasing hormone secretion. J Clin Invest 1988; 82:767
3. Ader R, Felten D, Cohen N. Interactions between the brain and the immune system. Annu Rev Pharmacol Toxicol 1990; 30:561.
4. Aoki N, Ohno Y, Imamura M. Physiological interactions between the immune and endocrine systems: are cytokines hormones? Med Sci Res 1990; 59:344.
5. Baanov VM. Experimental trials of herbal adaptogen effect on the quality of operator activity, mental and professional working capacity. Institute of Medical and Biological Problems, Russian Federation Ministry of Health, phase one 1994.
6. Baanov VM. Experimental trials of herbal adaptogen effect on the quality of operator activity, mental and professional working capacity. Institute of Medical and Biological Problems, Russian Federation Ministry of Health, phase two 1994.
7. Dantzer R. Stress and immunity: what have we learned from psychoneuroimmunology? Acta Physiol Sca Suppl 1997; 640:43-6.
8. Kurhin VA, Zapesochnaya GG. Chemical composition and pharmacological properties of Rhodiola rosea. Chem and Oharm J Moscow. 1986; 20(10): 1231-44.
9. ARCTIC ROOT (Rhodiola rosea). The Powerful New Ginseng Alternative. Carl Germano and Zakir Ramazanov, eds. Kensington Books, Kensington Publishing Corp., New York, 1999
Odpowiedz Anuluj
Wszystkie pola wymagane